29 Οκτ 2007

Ποιό από όλα τα Web;


World Wide Web, Web 2.0, Social web, Semantic Web...

Μήπως είναι πλέον πολλοί (και χαλαρά ορισμένοι) οι όροι που χρησιμοποιούμε;

Ή μήπως δεν έχουν μεγάλη σημασία οι ακριβείς ορισμοί, αλλά μετράει περισσότερο η προώθηση νέων ιδεών και η γρήγορη υιοθέτησή τους;

Σε κάθε περίπτωση, νέες μελέτες και άρθρα για την εξέλιξη του Web βγαίνουν συνέχεια και παρότι μερικές φορές μπορεί να συνεισφέρουν στο hype που δημιουργείται, μερικές άλλες προτείνουν νέες ταξινομήσεις και προσεγγίσεις που έχουν αρκετό ενδιαφέρον.

Δύο τέτοιες περιπτώσεις είναι:

  • η πρόσφατη μελέτη του Mills Davis του Project10X που ανακοίνωσe τη μελέτη με τίτλο “Semantic Wave 2008: Industry Roadmap to Web 3.0
    • την εξαιρετική δουλειά που κάνει σαν industry analyst ο Mills είχα την τύχη να τη δω από κοντά πέρσι το Μάρτιο στο Stanford όταν οργανώσαμε ένα συμπόσιο του Association for the Advancement of Artificial Intelligence με θέμα "The Semantic Web meets eGovernment" και ήταν ένας από τους προσκεκλημένους ομιλητές (όλες οι παρουσιάσεις εκείνου του συμπόσιου είναι online στο site μας).
  • το άρθρο για το Enterprise 2.0 του Andrew McAfee που είναι καθηγητής στο Harvard Business School. Το άρθρο του δημοσιεύτηκε στο MIT Sloan Management Review, αλλά εδώ και 10 μέρες (και για λίγο καιρό ακόμη) είναι διαθέσιμο δωρεάν για download εδώ.
Όσοι πιστοί προσέλθετε!

25 Οκτ 2007

Για το Web 3.0 (ξανά!)

Θα πρέπει να πέρασαν ωραία την περασμένη εβδομάδα όσοι παρακολούθησαν ζωντανά το Web 2.0 summit στο San Francisco. Ευτυχώς πολλές παρουσιάσεις, σχόλια και συζητήσεις είναι πλέον online και για μας τους "μακρινούς συγγενείς".

Ενα από τα θέματα που συζητήθηκαν στο summit - και είναι από τα αγαπημένα αυτού του blog :-) , είναι η εξέλιξη του Web και ο ρόλος των σημασιολογικών τεχνολογιών. Μάλιστα υπήρχε ειδικό panel με θέμα Semantic Edge με πρόεδρο τον Tim O' Reily.

Παρουσιάστηκαν τρεις πλατφόρμες (Freebase, Powerset και Twine), αλλά εάν κρίνουμε από τον χαμό που έγινε μετά στα blogs, το Twine ήταν αυτό που έκανε την μεγαλύτερη εντύπωση. Το Twine είναι μία semantic web πλατφόρμα για διαχείριση προσωπικής και ομαδικής πληροφορίας.

Σε ένα post στο blog του ο Tim O' Reily κάνει εκτενή αναφορά στο γιατί το Twine είναι ένας αξιόλογος εκπρόσωπος μίας νέας γενιάς συστημάτων συλλογικής νοημοσύνης που εκμεταλλεύονται μετα-δεδομένα και tags για να παρέχουν πλούσια νέα πληροφόρηση.

Τι κάνει το Twine; Το Twine "τρέχει" αλγόριθμους επεξεργασίας φυσικής γλώσσας (Natural Language Processing) για να αναγνωρίσει οντότητες (ανθρώπους, τοποθεσίες, οργανισμούς, κλπ), οι οποίες γίνονται semantic tags που με τη σειρά τους συνδέονται με άλλα καθώς και με οντολογίες. Οι χρήστες του Twine μπορούν να συμμετέχουν στο tagging - χωρίς αυτό να είναι υποχρεωτικό, το 80% των tags βρίσκεται αυτόματα από το σύστημα. Μετά, το Twine κατηγοριοποιεί αυτόματα το περιεχόμενο με βάση τη wikipedιa (χρησιμοποιώντας αλγόριθμους μηχανικής μάθησης) . Τέλος, το Twine "μαθαίνει" από μόνο του, καθώς δημιουργούνται νέες έννοιες και tags και ανακαλύπτει με αυτόματο τρόπο συσχετίσεις μεταξύ των εννοιών.

Εντάξει, ο O' Reily μπορεί να είναι αρκετά προσεκτικός και να μην αναφέρει το Web 3.0, αλλά:

  • ο John Markoff των New York Times (που τον είχα αναφέρει ξανά σε προηγούμενο post μου) δεν δίστασε την ίδια μέρα (!) που έγινε το panel στο Web 2.0 summit, να δηλώσει απερίφραστα ότι αυτό που εννοούσε σαν Web 3.0 ήταν το semantic web (What I Meant to Say Was Semantic Web)!
  • o Jonathan Richards των Times, είναι επίσης ξεκάθαρος στο ότι το semantic web στοχεύει στο web 3.0 και πέρα από αυτό (Web 3.0 and beyond: the next 20 years of the internet)
Και τέλος, ας ευλογήσουμε λίγο και τα γένια μας: οι περισσότερες ιδέεες που υλοποίησε ο
Nova Spivack στο Twine προέρχονται από ερευνητικές δουλειές του SRI International για την ανάπτυξη ενός social semantic desktop.

Η Ευρωπαϊκή (και μάλιστα open source) απάντηση - που πρόσφατα συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των media - είναι το Nepomuk στο οποίο συμμετέχει και η ομάδα μου στο ΕΜΠ!

Αντε και στο δικό μας Twine :-)

19 Οκτ 2007

Η ώρα του "management 2.0";

Πήρα αφορμή από ένα σχόλιο του Δημήτρη Μπιμπίκα σε ένα προηγούμενο post μου για να ψάξω λίγο τις σύγχρονες πρακτικές της εταιρικής διοίκησης και το κατά πόσο είναι "συμβατές" με τις τεχνολογικές εξελίξεις.

Στο πρόσφατο διεθνές survey για τα εργαλεία του management που κάνει η εταιρία Bain (δες το report Management Tools and Trends 2007) έχει ενδιαφέρον να δει κανείς ότι εκτός από τα "παραδοσιακά" εργαλεία όπως Balanced Scorecard, Business Process Reengineering, Knowledge Management, Outsourcing, Supply Chain Management κλπ, η Bain για πρώτη φορά αρχίζει να μετρά την χρήση και ικανοποίηση από εργαλεία όπως τα Corporate Blogs.

Και πάλι όμως, αυτή δεν είναι παρά η αποτίμηση της χρήσης υπαρχόντων εργαλείων! Το ερώτημα είναι διαφορετικό: ποιές είναι οι καινούργιες θεωρίες και τεχνικές διοίκησης και διαχείρισης που θα υποστηρίξουν τις επιχειρήσεις στην πλέον αποδοτική αξιοποίηση της τεχνολογίας - όπως το web 2.0;

Η ακαδημαϊκη απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι μάλλον απογοητευτική!

Τίποτε φρέσκο, τίποτε καινοτόμο!

Ο λόγος; Ο Gary Hamel (καθηγητής στο London Business School) δίνει μια πολύ καλή ερμηνεία στο blog του. Σύμφωνα με τον Hamel το πρόβλημα έγκειται στο πως προσεγγίζουν οι ακαδημαϊκοί το management!

Σε αντίθεση με τους ερευνητές σε άλλους κλάδους - όπως στις επιστήμες του μηχανικού, στην επιστήμη των υπολογιστών κλπ - οι ακαδημαϊκοί του management δεν βλέπουν τους εαυτούς τους σαν εφευρέτες νέων μεθόδων, εργαλείων και προσεγγίσεων. Οι περισσότεροι μελετούν το management όπως είναι και σπάνια ονειρεύονται πως θα έπρεπε να είναι! Περιγράφουν, δεν δημιουργούν. Ο Hamel ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει στην επιστήμη του management ένα project αντίστοιχου εύρους και φιλοδοξίας όπως η αντιμετώπιση του AIDS, η δημιουργία μηχανών με νοημοσύνη, κλπ. Οπως πολύ χαρακτηριστικά λέει: "Where is management’s Human Genome Project? Where is its $100 laptop? Where is its manned mission to Mars?"

Περιορίζονται οι θεωρητικοί ερευνητές του management στο τι υπάρχει και δεν ανακαλύπτουν νέες θεωρίες και προσεγγίσεις που θα επιτρέψουν στις επιχειρήσεις να γίνουν προσαρμόσιμες και συνεχώς καινοτόμες.

Οι ανάγκες όμως είναι έντονες. Οι εξελίξεις στις ψηφιακές τεχνολογίες απαιτούν φρέσκες ιδέες και ρηξικέλευθες προτάσεις. Ηδη από τον Ιούνιο του 2006 το Business Week έλεγε ότι τα στελέχη των επιχειρήσεων θα πρέπει να πάψουν να βλέπουν τον κόσμο με τη γνωστή ιεραρχική προσέγγιση.

To Web 2.0 προχωρά γρήγορα, δεν έχουμε δεί όμως ακόμη το Management 2.0!

14 Οκτ 2007

Ηλεκτρονική Συμμετοχή: ένα wicked πρόβλημα;

Η ηλεκτρονική συμμετοχή των πολιτών στα κοινά (eParticipation) αποκτά όλο και περισσότερο ενδιαφέρον. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες η χρήση του Internet και άλλων ψηφιακών τεχνολογιών για την ενεργό συμμετοχή των πολιτών σε θέματα που τους αφορούν - ιδίως σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο - είναι κοινός τόπος. Εύχρηστα εργαλεία όπως τα blogs, τα discussion databases, τα chats, περιβάλλοντα για argumentation, ερωτηματολόγια, κλπ. είναι πλέον διαθέσιμα για την ευρεία συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση πολιτικών και τη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων.

Πρόσφατα διάβασα ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο της φίλης Ann Macintosh για τις προκλήσεις της ηλεκτρονικής συμμετοχής στη διαμόρφωση πολιτικής (η μελέτη είναι η: eParticipation in Policy-making: the Research and the Challenges, και είναι διαθέσιμη από το δίκτυο αριστείας για την ηλεκτρονική συμμετοχή Demo-Net στο οποίο συμμετέχουμε ως εργαστήριο του ΕΜΠ).

Η Ann, που έχει μεγάλη εμπειρία σε θέματα ψηφιακής διακυβέρνησης και πολιτικής επικοινωνίας, ομαδοποιεί τις προκλήσεις της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στις εξής ομάδες:

  • "Κοινωνική πολυπλοκότητα" (social complexity): θέματα που αφορούν την ενεργή συμμετοχή των πολιτών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
  • "Ολοκλήρωση και ανταπόκριση" (Integration and responsiveness): πως εγγυάται κανείς την δέσμευση και ανταπόκριση των εκλεγμένων αντιπροσώπων στο να πάρουν με ολοκληρωμένο τρόπο υπόψη τους τις απόψεις των πολιτών;
  • "Εργαλεία και τεχνικές" (Tools and techniques): ανάπτυξη και χρήση τεχνολογικών εργαλείων που είναι πλήρως ενσωματτωμένα στο περιβάλλον (context) και ταιριάζουν με τους σκοπούς της ηλεκτρονικής συμμετοχής.
  • "Διαδραστικότητα και κλιμάκωση" (Interactivity and scalability): πως διασφαλίζεται η ευρύτερη συνατή συμμετοχή;
  • "Ανάλυση και αξιολόγηση" (Analysis and evaluation): με ποιές μεθόδους και τεχνικές μπορούμε να αξιολογήσουμε την αποτελεσματικότητα της ηλεκτρονικής συμμετοχής;
Η Ann προτείνει τη χρήση της προσέγγισης πολλαπλών μεθόδων (multiple-method approach) για να μελετήσουμε τη διαδραστική, δυναμική και συνεργατική φύση της ηλεκτρονικής συμμετοχής.

Πιστεύω ότι μία τέτοια προσέγγιση - που έχει πολλά κοινά στοιχεία με αντίστοιχες προσεγγίσεις για τη διαχείριση της γνώσης (knowledge management) - θα πρέπει να ξεκινά από τη θεώρηση της ηλεκτρονικής συμμετοχής ως ενός "wicked problem", με την έννοια που έδωσε πρώτος ο Horst Rittel στις μελέτες που έκανε για social planning τις δεκαετίες του 60 και του 70 (σύμφωνα με τον Rittel, ένα πρόβλημα είναι wicked εάν είναι messy, circular και aggressive - δες και την εξαιρετική ανάλυση στη wikipedia).

Οπως λέει ο Rittel σε ένα από τα πιό γνωστά άρθρα του με τον M. Webber (στο Dilemmas in a General Theory of Planning), δεν έχει νόημα να ψάχνει κανείς για "βέλτιστες λύσεις" σε κοινωνικά θέματα, όπου - σε αντίθεση με τις φυσικές επιστήμες - δεν υφίσταται η έννοια του αντικειμενικά "σωστού" και "λάθους".

Είναι "wicked problem" η ηλεκτρονική συμμετοχή;

Και για να έρθουμε και στα δικά μας, μήπως είναι τόσο wicked που τελικά μπορεί να δημιουργήσει "παράπλευρες απώλειες" για τη φήμη του Internet και την εικόνα των blogs, όπως λέει ο Στάθης Χαϊκάλης στο blog του ;

10 Οκτ 2007

Ο Θησέας και το μέλλον του Web

Ενα από τα σημαντικότερα γεγονότα της περσινής χρονιάς για το Internet search ήταν η ανακοίνωση για τη γαλλο-γερμανική συνεργασία με κωδικό Quaero. Το Quaero (που ανακοινώθηκε από το δίδυμο Jacques Chirac και Gerhard Schröder!) είχε λίαν φιλόδοξο στόχο: να αποτελέσει την ευρωπαϊκή απάντηση στο google, ή όπως εύστοχα είπε ο Economist, να γίνει το EuroGoogle!

Βέβαια, η ευρωπαϊκή προσέγγιση ήταν "λίγο" διαφορετική από την αντίστοιχη υπεραντλαντική: μαζεύω τις μεγαλύτερες εταιρίες πληροφορικής της χώρας, τους δίνω μπόλικη κρατική χρηματοδότηση (90 εκατ. ευρώ παρακαλώ), φτιάχνω ένα σφιχτό χρονοδιάγραμμα και περιμένω αποτελέσματα...

Ακούγεται εγχείρημα καταδικασμένο από γεννησιμιού του; Οι εξέλιξεις δείχνουν πως ναι!

Η γαλλο-γερμανική συμφωνία δεν προχώρησε, με αποτελέσμα να έχουμε πλέον 2 projects: το Quaero το συνεχίζουν μόνοι τους οι Γάλλοι, ενώ οι Γερμανοί έφτιαξαν το Theseus με αρκετά διαφορετικούς στόχους.

Τι εστί "Θησέας" για τους Γερμανούς; Ενα ερευνητικό πρόγραμμα που εστιάζεται κυρίως σε μεγάλου μεγέθους εφαρμογές του σημασιολογικού ιστού (Semantic Web).

Ο γερμανικός Θησέας έχει στόχο να αναπτύξει "μια νέα υποδομή στο Internet για την αναδυόμενη κοινωνία της γνώσης". Στη λίστα των partners του έργου βρίσκει κανείς πολλά και μεγάλα ονόματα: SAP, Siemens, Fraunhofer, DFKI, FZI, τα πανεπιστήμια του Μονάχου, της Καρλσρούης, κλπ. O Θησέας χρηματοδοτείται από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομίας και Τεχνολογίας (κάτι σαν τη δική μας ΓΓΕΤ!) και έχει σαν μόττο του μια φράση που είναι πολύ ελκυστική γι' αυτό το blog: "Web 3.0 = Web 2.0 + semantics" !

Οι Γερμανοί φαίνεται ότι έχουν πάρει στα σοβαρά αυτή την ιστορία: ο CEO της SAP είπε ότι το “THESEUS θα παρέχει τη βάση για την επόμενη γενιά του internet, το internet των υπηρεσιών", ενώ ο διευθυντής του DFKI (το πιο γνωστό ερευνητικό κέντρο τεχνητής νοημοσύνης στη Γερμανία) δήλωσε ευθαρσώς: “το THESEUS είναι ο συνδυασμός των τάσεων πληροφορικής προς το Semantic Web και το Web 2.0, είναι δηλαδή το Web 3.0".

Δεν ξέρω τι θεωρούν οι Γερμανοί "Μινώταυρο του internet" , αλλά ο Θησέας τους έβαλε πλώρη να τον σκοτώσει!

  • Σ' ότι αφορά τις διαφορές Ευρώπης-Αμερικής στη χρηματοδοτούμενη έρευνα αξίζει να δει κανείς να δει το άρθρο του Business Week για το Quaero και τo Theseus και τα postings στο blog τους.


3 Οκτ 2007

Επιχειρηματική καινοτομία και συλλογική ευφυία

Μία από τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται πρόσφατα στα "συμμετοχικά" συστήματα είναι τα prediction markets ("αγορές προβλέψεων"). Τα prediction markets είναι στην ουσία αγορές παρόμοιες με τις χρηματιστηριακές, όπου όμως οι τίτλοι είναι συνδεδεμένοι με μελλοντικά γεγονότα, όπως π.χ. το αποτέλεσμα των εκλογών, ποιές θα είναι οι πωλήσεις την επόμενη χρονιά, κλπ. Οι τίτλοι στα prediction markets έχουν συγκεκριμένες τιμές (όπως οι μετοχές σε μία "κανονική" χρηματιστηριακή αγορά) και μεταβάλλονται καθώς οι παίκτες, έχοντας διαφορετικές απόψεις για την αξία των τίτλων - ανάλογα με το τι προβλέπουν ότι θα γίνει στο μέλλον, προχωρούν στις αντίστοιχες αγοραπωλησίες.

Υπάρχουν πλέον αγορές προβλέψεων για πολλά και διαφορετικά αντικείμενα εκτός από τις προβλέψεις του αποτελέσματος των εκλογών (π.χ. ποιές ταινίες του Hollywood θα πουλήσουν τα περισσότερα εισιτήρια, ποιά βιβλία θα εκδοθούν από έναν εκδοτικό οίκο, αλλά και συστήματα - σαν το qmarkets και το inkling όπου ο καθένας μας μπορεί να φτιάξει μια αγορά για προβλέψεις στο θέμα που έχει επιλέξει).
Η τεχνική αυτή άρχισε πρόσφατα να εφαρμόζεται και στο εσωτερικό των επιχειρήσεων. Η λογική είναι απλή: όπως λέει και ο James Surowiecki στο βιβλίο του The Wisdom of Crowds: "Η επιχειρηματική στρατηγική αφορά τη συλλογή πληροφοριών από πολλές και διαφορετικές πηγές, την αξιολόγηση εναλλακτικών επιλογών και τη λήψη αποφάσεων σ' ένα ασαφές και αβέβαιο μέλλον. Οι αγορές προβλέψεων ταιριάζουν πολύ καλά σ' αυτές τις δραστηριότητες. Είναι τουλάχιστον περίεργο που οι περισσότερες εταιρίες αδιαφορούν γι' αυτήν την πηγή πλούσιας πληροφόρησης και δείχνουν απρόθυμες να βελτιώσουν τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και να εκμεταλλευτούν τη συλλογική ευφυϊα των υπαλλήλων τους." [όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να διαβάσει ένα πολύ καλό επιστημονικό άρθρο για τα prediction markets σαν συστήματα λήψης απόφασης, αλλά αξίζει να δει κανείς και το εισαγωγικό άρθρο της wikipedia].

Με την ομάδα μου στο ΕΜΠ συμμετέχουμε (μαζί με άλλα πανεπιστήμια όπως το INSEAD, το Paris IX, το Nottingham και εταιρίες σαν τη SAP και τη FIAT) σε ένα ερευνητικό έργο για διαχείριση της καινοτομίας, όπου ο δικός μας ρόλος είναι να εξετάσουμε τη χρήση των prediction markets για την ανάπτυξη και αξιολόγηση νέων ιδεών στα πλαίσια των επιχειρήσεων.
Δεν είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιούνται prediction markets για διαχείριση καινοτομίας: το καλοκαίρι του 2006 το τμήμα Global Research της General Electric έκανε πειράματα για την ανάπτυξη και αξιολόγηση ιδεών στη GE - δείτε το posting στο blog τους).
Ο δικός μας στόχος, όμως, είναι ευρύτερος: να αναπτύξουμε και να αξιολογήσουμε prediction markets που θα υποστηρίζουν πλήρως τους βασικούς κανόνες του Enterprise 2.0. Εχουμε ήδη αναπτύξει ένα open source εργαλείο που βασίζεται στη λογική των prediction markets και είναι εστιασμένο στις ανάγκες της διαχείρισης καινοτομίας (innovation management). Στους επόμενους μήνες θα το δοκιμάσουμε στο innovation department της εταιρίας SAP στη Γερμανία, το SAP Inspire. Εχουμε ήδη κάνει μερικά πειράματα για αξιολόγηση του συστήματος με φοιτητές στο Πανεπιστήμιο Πειραιά. Η πρώτη αξιολόγηση είναι πολύ καλή - δείτε και μία σχετική παρουσίαση που κάναμε στο συνέδριο EURO 2007.

Δεν είναι στους άμεσους στόχους μας να χρησιμοποιήσουμε το εργαλείο για πρόβλεψη σε αποτελέσματα εκλογών, αλλά πάλι, γιατί όχι; Μήπως οι εκλογές στο ΠΑΣΟΚ είναι μία καλή ευκαιρία; :-)

 
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-Share Alike 3.0 Unported License.